De geneeskunde heeft zich door de eeuwen heen ontwikkeld van een puur empirische praktijk naar een wetenschappelijke discipline. Toch zijn alternatieve behandelingswijzen zoals shiatsu, reflexologie, cranio-sacraaltherapie, aromatherapie en reiki altijd blijven bestaan. Ze worden soms beschouwd als niet-wetenschappelijk of als louter placebo-effecten, maar kunnen in werkelijkheid een waardevolle aanvulling zijn op de reguliere geneeskunde. Dit opiniestuk betoogt dat alternatieve therapieën complementair zijn aan de westerse geneeskunde, in lijn met de definities van gezondheid en geneeskunde zoals geformuleerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 1947 en 2005.
“Gezondheidszorg moet niet alleen gericht zijn op genezing, maar ook op preventie en het bevorderen van je fysieke, psychische, mentale, sociale en spirituele welzijn.” (WHO – 2005)
Ook andere organisaties – zoals Wellness Alliance – definiëren gezondheid en welzijn op een gelijkaardige manier.
De hieronder besproken behandelingswijzen zijn dus een vorm van complementaire zorg en een holistische benadering van je welzijn.
Dit opiniestuk is bijkomend gebaseerd op mijn eigen ervaringen en observaties na zowel het ontvangen als het geven van vele behandelingen.
Definities van de Wereldgezondheidsorganisatie
In 1947 definieerde de WHO (World Health Organization of Wereldgezondheidsorganisatie) gezondheid als “een toestand van volledig fysiek, mentaal en sociaal welzijn en niet alleen de afwezigheid van ziekte of gebrek”. Deze brede definitie erkent dat gezondheid meer omvat dan enkel de afwezigheid van ziekten. In 2005 werd deze visie verfijnd, waarbij de WHO stelde dat gezondheidszorg niet alleen gericht moet zijn op genezing, maar ook op preventie en het bevorderen van je fysieke, psychische, mentale, sociale en spirituele welzijn.
Deze definities bieden een solide basis voor de integratie van alternatieve therapieën in de gezondheidszorg. Westerse geneeskunde richt zich primair op diagnose en behandeling van pathologieën, terwijl complementaire therapieën zich vaak op een meer holistische wijze bezighouden met preventie, welzijn en het versterken van het zelfherstellend vermogen van je lichaam.
De rol van alternatieve therapieën als ondersteuning
Shiatsu: drukpunten als balansherstel
Shiatsu, een vorm van Japanse drukpuntmassage, is gebaseerd op het concept dat energie (of “ki”) door je lichaam stroomt via meridianen. Deze techniek kan helpen bij stress, spierspanning en chronische pijn en verlichting brengen bij tal van andere klachten. Hoewel wetenschappelijk bewijs volgens de standaarden van de westerse wereld beperkt is – in tegenstelling tot de Oosterse wereld waar shiatsu in China en Japan erkende medische praktijken zijn –, tonen studies aan dat shiatsu je parasympathische zenuwstelsel activeert, wat leidt tot ontspanning en pijnverlichting. Hierdoor kan shiatsu een waardevolle aanvulling zijn op fysiotherapie en pijnbestrijding in de reguliere zorg.
Daarnaast wordt aangenomen dat shiatsu een belangrijke rol speelt in het overbrengen van cognitieve vaardigheden naar je emotie – je hart – en je buikgevoel door in te werken op het celgeheugen. Door druk uit te oefenen op specifieke punten op je lichaam, kunnen opgeslagen emoties en blokkades loskomen, waardoor je beter in contact komt met jouw intuïtieve en emotionele intelligentie. Dit proces kan je helpen bij het verwerken van stress en trauma en draagt bij aan een diepere vorm van zelfbewustzijn en emotioneel evenwicht.
Een essentieel aspect van shiatsu is de invloed van de meridianen op je organen waaraan ze zijn gekoppeld. In de traditionele Chinese geneeskunde wordt aangenomen dat elke meridiaan verbonden is met specifieke organen en hun functies. Bijvoorbeeld, de longmeridiaan wordt geassocieerd met je ademhaling en immuunsysteem, terwijl de levermeridiaan wordt gekoppeld aan de verwerking van emoties zoals woede en frustratie. Door je meridianen te stimuleren via shiatsu, kan de energiestroom in je lichaam worden hersteld of in evenwicht gebracht, wat leidt tot een betere werking van de bijbehorende organen en een verbeterd algemeen welzijn. Dit holistische principe maakt shiatsu niet alleen een techniek voor spierontspanning, maar ook een methode om de balans in je gehele lichaam te bevorderen.
Reflexologie: stimulatie van zelfherstel
Reflexologie gaat ervan uit dat specifieke zones op voeten, handen en oren corresponderen met organen en lichaamsdelen. Door druk op deze zones uit te oefenen, zou je lichaam zijn zelfherstellend vermogen kunnen activeren of versterken. Hoewel er scepsis bestaat over de exacte werking, zijn er aanwijzingen dat reflexologie stress en angst vermindert en je bloedcirculatie verbetert. Dit maakt het een nuttige aanvulling op palliatieve zorg en stressmanagement.
Daarnaast wordt aangenomen dat reflexologie een directe invloed heeft op je organen en lichaamsdelen waarmee de reflexzones corresponderen. Zo kan stimulatie van de voetreflexpunten die verband houden met de nieren bijdragen aan een verbeterde vochtregulatie en ontgifting van je lichaam. De reflexzones die verbonden zijn met maag en darmen kunnen spijsverteringsproblemen helpen verlichten. Bovendien kan de stimulatie van bepaalde reflexpunten in je handen en voeten een positief effect hebben op je hormonale balans en je zenuwstelsel. Door deze gerichte stimulatie kan reflexologie bijdragen aan het optimaliseren van de werking van vitale organen en het verbeteren van je algehele welzijn.
Een specifieke vorm van reflexologie, neuronale voetreflexologie, richt zich op het stimuleren van de zenuwbanen die verbonden zijn met je wervelkolom. Door gerichte druktechnieken toe te passen op reflexzones in de voeten die corresponderen met specifieke wervels, kan deze methode helpen om blokkades in je zenuwstelsel op te heffen en je lichaamshouding te corrigeren. Dit kan bijdragen aan het verlichten van rugklachten en het verbeteren van je mobiliteit, waardoor neuronale voetreflexologie een waardevolle aanvulling is binnen behandelingen gericht op de wervelkolom en het bewegingsapparaat.
Cranio-sacraaltherapie: subtiele interventie voor diepe ontspanning
Cranio-sacraaltherapie is gebaseerd op het idee dat subtiele bewegingen van je schedelbeenderen en hersenvloeistof invloed hebben op je zenuwstelsel en je welzijn. Hoewel er nog geen eenduidig wetenschappelijk bewijs is, melden cliënten vaak verlichting bij chronische pijn, migraine en posttraumatische stress. Deze therapie kan dus bijdragen aan complementaire behandelingen in neurologie en revalidatie.
Een ander belangrijk aspect van cranio-sacraaltherapie is de correctie van het bekken. Je bekken speelt een cruciale rol in je lichaamshouding en de algehele balans. Een scheefstand van je bekken kan leiden tot rugklachten, heupproblemen en zelfs nek- en hoofdpijn. Cranio-sacraaltherapie helpt om spanning in de spieren en bindweefsels rondom je bekken los te laten, waardoor je bekken in zijn natuurlijke positie kan terugkeren. Dit heeft niet alleen fysieke voordelen, zoals een verbeterde lichaamshouding en minder pijnklachten, maar kan ook emotioneel en energetisch bevrijdend werken. Veel cliënten ervaren een diepere ontspanning en een groter gevoel van stabiliteit na een behandeling gericht op het bekken.
Aromatherapie: de kracht van geur
Aromatherapie maakt gebruik van essentiële oliën om fysieke en mentale klachten te verlichten. Lavendelolie kan bijvoorbeeld helpen bij slapeloosheid en stress, terwijl pepermuntolie spijsverteringsproblemen kan verminderen. Verschillende studies tonen aan dat aromatherapie een positieve invloed kan hebben op angst en pijnbeheersing, waardoor het een waardevolle aanvulling is binnen de palliatieve zorg en psychosomatische behandelingen.
Een minder bekend, maar belangrijk aspect van aromatherapie is de energetische trillingsfrequentie van essentiële oliën. Elke essentiële olie heeft een unieke vibratie, die kan resoneren met specifieke organen en energiecentra in je lichaam. Zo wordt bijvoorbeeld rozenolie geassocieerd met je hartchakra en kan het gevoelens van liefde en emotioneel evenwicht bevorderen, terwijl wierookolie een aardende werking heeft en je spirituele verbinding versterkt. Studies suggereren dat hogere trillingsfrequenties van bepaalde oliën kunnen bijdragen aan het verhogen van het algehele energieniveau van je lichaam, wat leidt tot verbeterd welzijn en vitaliteit. Door bewust gebruik te maken van deze energetische eigenschappen kunnen essentiële oliën niet alleen fysiek, maar ook emotioneel en spiritueel ondersteunend werken.
Reiki: energie als helende kracht
Reiki is een alternatieve behandeling waarbij de therapeut zijn handen op of boven het lichaam van de cliënt plaatst om helende energie door te geven. Hoewel wetenschappelijk bewijs beperkt is, ervaren veel mensen diepe ontspanning en een vermindering van stress. Reiki kan worden ingezet als aanvulling op conventionele behandelingen, vooral bij angst- en stressvermindering in oncologische en terminale zorg of bij hooggevoeligheid voor prikkels.
Een specifiek domein waarin reiki waardevol kan zijn, is de ondersteuning bij burn-out. Burn-out wordt gekenmerkt door uitputting, emotionele afstandelijkheid en verminderde cognitieve prestaties als gevolg van langdurige stress. Reiki kan helpen om je zenuwstelsel te kalmeren, de energiebalans in je lichaam te herstellen en diepgaande ontspanning te bevorderen. Veel patiënten met burn-out melden dat reiki hen helpt om spanningen los te laten en beter te luisteren naar de signalen van hun lichaam. Dit maakt reiki een waardevolle aanvulling op andere behandelingsmethoden zoals psychotherapie en mindfulness bij het herstelproces van burn-out.
Wetenschappelijke erkenning en integratie
Hoewel de effectiviteit van alternatieve therapieën moeilijk te kwantificeren is volgens de standaarden van de westerse wetenschap, erkennen steeds meer medische instellingen hun toegevoegde waarde.
Integratieve geneeskunde, waarbij reguliere en alternatieve behandelingen worden gecombineerd, wint terrein in ziekenhuizen en klinieken wereldwijd. Studies tonen aan dat patiënten baat hebben bij een holistische aanpak waarbij zowel lichaam als geest worden behandeld.
Wil je weten of een of meerdere van de besproken behandelingen jou kunnen helpen, maak dan hier een afspraak.